PCOS a depresja – kobiety z PCOS częściej cierpią na zaburzenia o podłożu psychicznym i powinny regularnie kontrolować swój stan zdrowia psychicznego.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) – co to znaczy?
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to jedna z najczęściej występujących chorób endokrynologicznych wśród kobiet. PCOS dotyka nawet od 6. do 15.% kobiet w wieku rozrodczym.
Nazwa PCOS pochodzi od charakterystycznego obrazu jajników w USG, na którym widoczne są liczne pęcherzyki.
Zespół policystycznych jajników jest zaburzeniem złożonym, charakteryzującym się trzema głównymi cechami:
- nieregularnymi cyklami miesiączkowymi,
- obrazem policystycznych jajników w USG,
- biochemicznymi i/lub klinicznymi wykładnikami hiperandrogenizmu (hirsutyzm, trądzik, łojotok, łysienie androgenowe)
Weług kryteriów rotterdamskich do zdiagnozowania PCOS niezbędna jest obecność co najmniej 2 z 3 powyższych czynników.
Zespół policystycznych jajników (PCOS), a depresja i inne zaburzenia psychiczne?
Kobiety ze zdiagnozowanym Zespołem Policystycznych Jajników znacznie częściej otrzymują diagnozę zaburzeń psychicznych. Według wyników badań przedstawionych na konferencji Society for Endocrinology w Harrogate, kobiety z PCOS powinny być rutynowo badane pod tym kątem podczas standardowej oceny medycznej.
W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z Neuroscience and Mental Health Institute na Cardiff University przeprowadzono retrospektywnie ocenę historii zdrowia psychicznego ponad 17 tys. kobiet ze zdiagnozowanym PCOS (według kryteriów rotterdamskich). Obserwację prowadzono od momentu diagnozy PCOS, aż do przeprowadzenia rutynowych badań kontrolnych po co najmniej 6 miesiącach.
W porównaniu ze zdrowymi kobietami, dobieranymi pod względem wieku, wskaźnika masy ciała i położenia geograficznego badanie wykazało, że u pacjentek ze zdiagnozowanym PCOS znacznie częściej diagnozowane są zaburzenia zdrowia psychicznego – depresja, nerwica lękowa oraz choroba afektywna dwubiegunowa.
Stwierdzono również zwiększone ryzyko rozwoju ADHD i zaburzeń ze spektrum autyzmu u dzieci, których matki chorują na Zespół policystycznych jajników.
Kierownik powyższego badania, dr Aled Rees skomentował jego wyniki (tłumaczenie własne):
„Wpływ PCOS na zdrowie psychiczne jest niedoceniany. Nasza praca pokazuje, że badania w kierunku zaburzeń zdrowia psychicznego powinny być brane pod uwagę podczas ocen klinicznych”
Dr Aled rees
Kolejne badanie przeprowadzono na ponad 700. pacjentkach w wieku 18. – 30. r.ż., aktywnie starających się o ciążę ze zdiagnozowanym PCOS na podstawie zmodyfikowanych kryteriów rotterdamskich.
Jako zaburzenia owulacji definiowano </= 8 miesiączek w ciągu roku, spontaniczne przerwy między miesiączkowe >/= 45 dni lub przewlekłe krwawienia bezowulacyjne (wskazywało na to stężenie progesteronu w surowicy w połowie fazy lutealnej – <3 ng/ml).
Hiperandrogenizm obejmował hirsutyzm kliniczny oceniony na podstawie zmodyfikowanego wyniku Ferrimana-Gallweya >8 lub podwyższone stężenie testosteronu w surowicy lub wskaźnika wolnych androgenów.
Obraz policystycznych jajników w USG definiowano przy obecności 12 lub więcej pęcherzyków o średnicy 2-9 mm lub zwiększoną objętością jajnika.
Co ważne, w badaniu zadbano o wykluczenie zaburzeń imitujących kliniczny obraz PCOS.
Do analizy włączono pacjentów, którzy podczas wizyty kontrolnej wypełnili kwestionariusz oceny stanu zdrowia pacjentów z zaburzeniami psychicznymi (PRIME-MD PHQ).
65 kobiet spełniło kryteria diagnostyczne depresji na podstawie kwestionariusza, z czego 27 spełniło kryteria „poważnego” zespołu depresyjnego.
W bardzo „rygorystycznie” wybranej grupie badanych kobiet z zespołem policystycznych jajników stwierdzono, że insulinoopornoś (HOMA-IR >2,2) wiąże się z ponad dwukrotnie większym prawdopodobieństwem wystąpienia depresji.
Dlaczego PCOS może prowadzić do rozwoju depresji i innych zaburzeń psychicznych?
Kobiety ze zdiagnozowanym PCOS mierzą się m.in. z nadmiarem męskich hormonów płciowych, który prowadzi do zaburzeń owulacji i możliwych utrudnień z zajściem w ciążę. Dla wielu kobiet z PCOS sprzeczne informacje, które można znaleźć w intrenecie czy w gabinetach lekarskich dot. ich płodności budzą stały niepokój.
Nadmiar hormonów męskich odczuwają także na zewnątrz, poprzez np. utratę znacznej ilości włosów oraz pojawienie się ich w miejscach, gdzie naturalnie występują u mężczyzn. Zwiększona masa ciała, ciągła retencja wody również często współtowarzyszą PCOS i insulinooporności.
PCOS uderza w kobiecość i znacząco wpływa na zaburzoną pewność siebie. W efekcie nie jest trudno o rozwój zaburzeń psychicznych. Potwierdzają to również metaanalizy na temat związku PCOS z depresją. W jednej z nich wyróżniono w niej badanie, które wykazało, że kobiety z PCOS zmagają się z depresją aż 4 razy częściej niż zdrowe kobiety.
W innej z kolei dowiedziono, że w badanej grupie kobiet z PCOS aż 21% miało zaburzenia depresyjne (w porównaniu do 3% w grupie kontrolnej). Znaleziono również związek pomiędzy PCOS a zaburzeniami lękowymi w metaanalizie będącej wnioskiem z 4 badań. Wskazano, że zaburzenia lękowe występują u 20,4% kobiet z PCOS.
Depresja, a oś jelito – mózg
Oś mózgowo – jelitowa stanowi sieć neuronów łączących centralny układ nerwowy z naszym przewodem pokarmowym. Informacje przekazywane są między nimi za pomocą drogi m.in. metabolicznej, hormonalnej, nerwowej czy immunologicznej.
Czynniki regulujące oś mózgowo – jelitową to kortyzol, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), neutroansmitery i neuromodulatory oraz mikrobiota.
Mikrobiota jest jednym z kluczowych elementów osi jelitowo – mózgowej. Wpływ na jej zaburzenia mają antybiotyki, leki, dieta oraz stres. Zaburzenie osi jest główną przyczyną występowania symptomów u osób z zespołem jelita nadwrażliwego.
U pacjentów występują objawy ze strony układu pokarmowego, ale również centralnego układu nerwowego – obniżenie nastroju, depresja.
Komórki znajdujące się w jelicie produkują 80% serotoniny (tzw. hormon szczęścia oraz tryptofan, który jest prekursorem serotoniny).
Prawidłowe funkcjonowanie jelit jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego ustroju człowieka. Nieprawidłowa praca jelit, zanieczyszczenie przetworzoną żywnością czy zasiedlenie patogennymi bakteriami i grzybami (np. Candida albicans) to zagrożenie dla układu odpornościowego. To czynnik powodujący niestabilność organizmu oraz problemy zdrowotne:
- huśtawki nastroju,
- biegunki, zaparcia, wzdęcia,
- podrażnienia skóry,
- Zespół jelita drażliwego,
- Krwawa biegunka
Oraz wiele więcej…
Psychobiotyki, a hormony stresu
Psychobiotyki to bakterie, które nie tylko spełniają funkcję probiotyków, ale w odpowiednich dawkach wpływają na funkcjonowanie osi jelitowo – mózgowej. W praktyce mogą mieć wpływ na zmniejszenie objawów depresji, poprawę nastroju, regulacji części następstw związanych ze stresem.
Lactobacillus helveticus Rosell – 52, Bifidobacterium longum Rosell-175
Badanie z 2011 roku, przeprowadzone na 25. ochotnikach (10 osób otrzymało probiotyk, 15 placebo) wykazało znaczącą poprawę wyników kwestionariuszy dot. depresji – HADs (hospital anxiety and depression scale) i PSs (perceived stress scale) u osób przyjmujących probiotyki. W efekcie zredukowane zostały symptomy depresyjne oraz zmniejszenie lęków.
Należy nadmienić, iż kryterium kwalifikacyjnym do udziału w badaniu było względnie niskie stężenie wolnego kortyzolu w moczu. Założono, że badanie ma sprawdzić wpływ probiotyku na osoby o przeciętnym poziomie stresu.
Kuracja nie przyniosła skutków ubocznych oraz nie wykazała negatywnych reakcji z lekami stosowanymi w psychiatrii. Oznacza to, że probiotyk może być wsparciem przy lekkich zaburzeniach nastroju oraz jako kuracja uzupełniająca leczenie farmakologiczne.
Zestawienie opisanych bakterii probiotycznych znajdziesz w preparacie Sanprobi Stress
Lactobacillus Plantarum 299v
L. plantarnum 299v to sczep bakterii znany w szczególności z jego skutecznego działania w zapobieganiu biegunkom. Wykazano jednak, że może wspomóc działanie leków antydepresyjnych z grupy SSRI. Przez 8 tygodni podawano pacjentom przyjmującym leki z ww. grupy probiotyk oraz placebo.
W rezultacie zaobserwowano niższy poziom toksycznej kynureniny – zmniejszenie jej ilości pozwala zahamować niektóre procesy degenerujące kognicję. Spadek czynności poznawczych oraz pogorszenie koncentracji to jeden z najczęstszych skutków ubocznych leków SSRI.
Działanie potwierdzone zostało w testach kognitywnych – osoby z grupy badanej utrzymały korzystniejszy bilans wyników pomiędzy testami na początku oraz na końcu badania.
Lactobacillus Plantarum 299v znajdziesz w preparacie Sanrobi IBS oraz Sanprobi IBS w kroplach
Ecologic® BARRIER
Ecologic® BARRIER to opatentowana mieszanka 8 różnych szczepów bakterii, tj.:
- Bifidobacterium lactis W52
- Lactobacillus brevis W63
- Lactobacillus casei W56
- Lactococcus lactis W19
- Lactococcus lactis W58
- Lactobacillus acidophilus W37
- Bifidobacterium bifidum W23
- Lactobacillus salivarius W24
Przeprowadzono z ich udziałem trwające 4 tygodnie badanie. Wzięło w nim udział 40 osób, z czego połowa otrzymała powyższą formułę probiotyczną, a reszta placebo. Badanie zdecydowanie wyróżniło się bardzo poważnym i rzetelnym podejściem do trzymania się zaleceń przez badanych. Otrzymywali oni wiadomości tekstowe z przypomnieniami dot. przyjęciu preparatu według harmonogramu.
Wynikiem tego badania było obniżenie tendencji do agresywnych myśli oraz wzmożonego myślenia w trakcie epizodów złego nastroju. Powyższa kombinacja szczepów bakterii może być ciekawym wsparciem w profilaktyce depresji.
Zestaw Ecologic® BARRIER znajdziesz w preparacie Sanprobi Barrier
Podsumowanie
Zespół policystycznych jajników może mieć znaczący wpływ na rozwój depresji oraz innych zaburzeń psychicznych. Na rozwój depresji ma również wpływ stan naszych jelit, a wsparcie probiotyczne może pomóc w łagodzeniu jej objawów. Wszystkie doniesienia naukowe są stosunkowo nowe, jeszcze kilkanaście lat temu nie łączono stanu naszej mikrobioty z patogenezą PCOS czy depresji. Warto śledzić najnowsze badania naukowe oraz nie zapominać, że przeczytany artykuł nie ma charakteru diagnozy oraz propozycji alternatywnego leczenia. Nie zastąpi wizyty u psychiatry, endokrynologa czy podjęciu psychoterapii.
Pamiętaj, że depresja to choroba. Jeżeli utożsamiasz się z objawami depresji czy innych zaburzeń na tle psychicznym poproś o pomoc i udaj się do specjalisty. Wprowadzenie probiotyku nie rozwiąże Twojego problemu bez konsultacji z lekarzem lub psychoterapeutą.
Jeżeli potrzebujesz pomocy i nie masz nikogo bliskiego, komu możesz powiedzieć o swoim stanie zdrowia pamiętaj o telefonach zaufania.
- Całodobowa Linia Wsparcia 800 70 2222
- Antydepresyjny Telefon Forum Przeciwko Depresji (22) 594 91 00
- Telefon zaufania dla dzieci 116 111
- Telefon dla Rodziców i Nauczycieli 800 100 100
Jeżeli chcesz poczytać więcej o probiotykach w Zespole policystycznych jajników – kliknij tutaj.
Artykuł powstał dzięki wsparciu merytorycznemu Sanprobi.
Bibliografia
- Berni TR, Morgan CL, Berni ER, Rees DA. Polycystic Ovary Syndrome Is Associated With Adverse Mental Health and Neurodevelopmental Outcomes. J Clin Endocrinol Metab. 2018 Jun 1;103(6):2116-2125. doi: 10.1210/jc.2017-02667. PMID: 29648599.
- Greenwood EA, Pasch LA, Cedars MI, Legro RS, Eisenberg E, Huddleston HG; Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development Reproductive Medicine Network. Insulin resistance is associated with depression risk in polycystic ovary syndrome. Fertil Steril. 2018 Jul 1;110(1):27-34. doi: 10.1016/j.fertnstert.2018.03.009. Epub 2018 Jun 13. PMID: 29908775; PMCID: PMC6392023.
- Dokras A, Clifton S, Futterweit W, Wild R. Increased risk for abnormal depression scores in women with polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Obstet Gynecol. 2011 Jan;117(1):145-152. doi: 10.1097/AOG.0b013e318202b0a4. PMID: 21173657.
- Hollinrake E, Abreu A, Maifeld M, Van Voorhis BJ, Dokras A. Increased risk of depressive disorders in women with polycystic ovary syndrome. Fertil Steril. 2007 Jun;87(6):1369-76. doi: 10.1016/j.fertnstert.2006.11.039. Epub 2007 Mar 29. PMID: 17397839.
- Michaël Messaoudi et al. „Beneficial psychological effects of a probiotic formulation (Lactobacillus helveticus R0052 and Bifidobacterium longum R0175) in healthy human volunteers” Gut Microbes 2:4, 256-261; July/August 2011
- Rudzki L at al. „Probiotic Lactobacillus Plantarum 299v decreases kynurenine concentration and improves cognitive functions in patients with major depression: A double-blind, randomized, placebo controlled study.” Psychoneuroendocrinology (2018).
- Monika Jach, Renata Łoś, Maciej Maj, Anna Malm „Probiotyki – aspekty funkcjonalne i technologiczne” POST. MIKROBIOL., 2013, 52, 2, 161–170 – http://pm.microbiology.pl/probiotyki-aspekty-funkcjonalne-i-technologiczne/
- Radwan P., Skrzydło-Radomańska B., Rola mikroflory jelitowej w zdrowiu i chorobie, Gastroenterologia Praktyczna, 2013